عصمت
?پرسش:
خداوند به امامان علم و عصمت داده است ولی ما را از آن محروم ساخته است،این تبعیض نیست؟
……………………………………………………………………………………………………………….
✍️ پاسخ:
يکم: ازجمله اعتقادات ما درباره خداوند اين است که او عالم است و به تمام رفتار مخلوقاتش حتي قبل از خلق آنان آگاهي دارد. ايوب بن نوح در نامه‌اي از امام هادي (عليه‌السلام) پرسيد: آيا خداوند قبل از آفريدن موجودات به آن‌ها عالم بود يا نه؟ امام (عليه‌السلام) در پاسخ او نوشت: «خداوند قبل از آفريدن موجودات به آنان عالم بود، همان‌گونه كه بعد از آفريدن به آن‌ها علم دارد».(1).
دوم: ما فاعل داريم و قابل با مثالي اين واضح مي‌شود: مثلاً ليوان آبي را در نظر بگيرد اين ليوان آب حدي از آب را در خود جاي مي‌دهد به‌هيچ‌عنوان نبايد انتظار داشت در اين ليوان به‌اندازه يک پارچ آب جاي گيرد و هيچ نقصي نيز به اين ليوان نيست که کسي بگويد: چرا اين ليوان آبي که در پارچ جاي مي‌گيرد را نپذيرفت. همه ما انسان‌ها نيز قابليتي داريم عيناً مثل اين مثالي که بيان شد.
سوم: آن‌که پيامبران و امامان (علیهم السلام) داراى اراده بشرى مىباشند و براى تحصيل هر چه بيشتر مقامات معنوى، به سعى و تلاش مىپردازند و اهل صبر و جهاد و زهد و تقوا و… مىباشند.وخداوند متعال به قابليت پيامبران و امامان براى تحصيل مقامات معنوى و شايستگى آنان براى عهدهدارى مسؤوليت هدايت جامعه علم دارد و در حقيقت همان قابليت و شايستگى آنان است كه موجب برگزيدگى آنان براى امامت شده است. آيات و روايات فراوانى بر اين دو واقعيت گواهى مىدهد كه از آن جمله آیه : «وجعلنا منهم ائمه يهدون بامرنا لما صبروا و كانوا بايتنا يوقنون؛ و چون شكيبايى كردند و به آيات ما يقين داشتند، برخى از آنان را پيشوايانى قرارداديم كه به‌فرمان ما [مردم را] هدايت مىكردند»(2) می باشد. همچنين بايد توجه كه «سپردن هر مسؤوليتى همراه با دادن امكانات لازم است» و امامت جامعه از اين قاعده مستثنا نيست. ازاينرو خداوند آنان را از علم لازم براى عهدهدارى مسؤوليت امامت بهرهمند مىگرداند. در اوايل دعاى ندبه ، آنجا كه درباره دليل «برگزيدگى امامان» توضيح مي دهد مىخوانيم: «بعد ان شرطت عليهم الزهد فى درجات هذه الدنيا الدنيه وزخرفها و زبرجها فشرطوا لك ذلك و علمت منهم الوفاء به فقبلتهم و قربتهم و قدمت لهم الذكر العلى والثناء الجلى واهبطت عليهم ملائكتك و كرمتهم بوحيك و رفدتهم بعلمك؛ [آنان را برگزيدى]… بعدازآن كه بر آن‌ها شرط كردى نسبت به دنيا و زينت زيورها زهد بورزند، آنان نيز اين شرط را پذيرفتند و دانستى كه آنان به آن شرط وفادارند. پس آن‌ها را پذيرفتى و به خود نزديك ساختى و ياد بلند ستايش ارجمند را براى ايشان پيش فرستادى و فرشتگانت را بر آنان فرو فرستادى و به وحى خود آنان گرامى داشتى و آنان را به بخشش علم خود ميهمان كردى…»
? در پايان بايد به نكته مهم معرفتى ديگر توجه داشت كه اين «علم و عصمت موهبتى» به‌عنوان پايه هست و معصومان بااراده خويش و با سعى و تلاش و عبادت و دعايى كه به درگاه خداوند دارند به مقامات عالىترى از علم و عصمت دست مىيابند. چنان‌که در قرآن مجيد از زبان پيامبر (صلی الله علیه و اله) مىخوانيم: «و قل رب زدنى علما؛ و بگو پروردگارا بر دانشم بيفزا»(3) و همين عبادتها و صبر و جهادهاى بيشتر است كه با اختيار و اراده انجام مىشود و موجب برترى برخى از پيامبران بر ديگر پيامبران مىشود. «تلك الرسل فضلنا بعضهم على بعض؛ برخى از آن پيامبران را بر برخى ديگر برترى بخشيديم…»(4)
✅نتیجه:
بنا بر آن چه گفته شد علم و عصمت موهبتى امامان، به جهت مسؤوليتى است كه براى هدايت جامعه بر عهده آنان گذاشته‌شده است و اين يک اصل عمومى و يك سنت الهى است، بدون آن‌که تبعيض ناروايى باشد، چنان‌که درباره امام هادى (علیه السلام) مىخوانيم: يكى از ياران ايشان به نام «هارون بن فضيل» در كنارشان بود كه ناگاه امام فرمودند: انا لله و انا اليه راجعون ابى جعفر [امام جواد (علیه السلام)] درگذشت. به حضرت عرض شد: از كجا دانستيد؟ فرمودند: زيرا فروتنى و خضوعى نسبت به خدا در دلم افتاد كه برايم سابقه نداشت، (5).
———————
پی نوشت:
1. کليني، اصول کافي، ج ۱، ص ۱۰۷، ح ۴.
2. (سجده، آيه 24).
3. (انعام، آيه 124).
4. (طه، آيه 114).
5. کليني، اصول كافى، ج 3، ص 218، ح 984.
?کانال رسمی استاد جواد حیدری?
•┈┈••✾••┈┈•
